Kennismaking met Mgr. Victor J. B. C. Scheppers
Jeugdjaren van een opmerkelijk man
Victor Scheppers wordt geboren in Mechelen op 25 april 1802, als jongste van vier kinderen. Vader Corneel Jozef Scheppers, brouwer, en moeder Joanna Maria-Theresia Exstrix zijn grootgrondbezitters en dus gegoede burgers.
Victor loopt school in het college van de Begijnenstraat te Mechelen en in het St.-Jozefcollege te Aalst, waar hij in 1820 zijn humaniora beëindigt.
Zijn moeder en twee zussen sterven respectievelijk in 1813, 1815 en 1817. Zijn enige broer Jozef neemt de brouwerij van vader over. De jonge Victor blijft bij zijn vader wonen en helpt hem bij het beheren van de eigendommen.
Tijdens een reis naar Parijs, bij het bezoek aan de Boetkapel, besluit Victor priester te worden. In 1830 vat hij zijn priesteropleiding aan en op 13 april 1832 wordt hij door Mgr. Sterckx, aartsbisschop van Mechelen, priester gewijd.
In de bres voor kwetsbare jongeren
Priester Victor Scheppers is ontsteld over de maatschappelijke realiteit in ons land: kinderarbeid in textielfabrieken, steenbakkerijen en koolmijnen; veel te lange werkdagen in onmenselijke omstandigheden; het gebrek aan ziekenfondsen, werkloosheidsuitkeringen en degelijk onderwijs. Hij beseft dat dringend werk moet gemaakt worden van de ontvoogding van de uitgebuite en vernederde werkende klasse. Volgens hem moet onderwijs daarbij een grote rol spelen.
Vastberaden begint de jonge priester kinderen rondom zich te verzamelen in het kasteel van zijn vader en in het ouderlijk huis, en later ook nog in een huis dat daartoe door vader Scheppers werd gekocht. Hij leert er kinderen lezen en schrijven en onderwijst hen de catechismus.
In 1835 richt hij de noenschool op voor kinderen die reeds gaan werken, en een zondagsschool voor jongens van 17-18 jaar. Deze jongeren begrijpen dat Victor Scheppers hen kansen biedt op een menswaardiger leven en een hoopvollere toekomst. Zijn inzet wordt ook zeer gewaardeerd door de kerkelijke overheid, die hem in 1835 tot erekanunnik bevordert.
Zijn eigen broedercongregatie
In 1837 bezoekt kanunnik Victor Scheppers de gevangenis van Vilvoorde, waar 800 gedetineerden in ellendige omstandigheden opgesloten zitten.
Hij besluit mensen samen te brengen om deze situatie te verhelpen, en sticht daarom zijn broedercongregatie: de Broeders van O.-L.-Vrouw van Barmhartigheid. Op 25 januari 1839 komt de kardinaal het eerste klooster inzegenen en de statuten van deze congregatie goedkeuren. De broeders worden ook opgeleid voor ziekenverpleging en onderwijs.
Met de erfenis van zijn vader koopt Victor Scheppers in 1841 het oude klooster op de Melaan: het wordt de zetel van zijn kloostergemeenschap en de locatie voor een bloeiende school.
Leven in dienst van gevangenen
In 1841 treden drie broeders in dienst van de gevangenis te Vilvoorde, en op verzoek van de minister van justitie stuurt kan. Victor Scheppers vijf broeders naar de militaire gevangenis van Aalst, waar 900 gedetineerden verblijven. Nog eens vijf broeders gaan in de gevangenis van Gent hun diensten aanbieden bij de 900 dwangarbeiders. In de Benediktijnerabdij van St.-Hubert zitten minderjarige veroordeelden opgesloten; ook daarheen worden enkele broeders gestuurd.
De scholenstichter Victor Scheppers
Nadat hij in 1835 reeds een middag -en zondagsschool had opgericht, sticht kan. Victor Scheppers in 1845 een 'kosteloze' dagschool in het klooster op de Melaan in Mechelen. In 1851 opent hij er eveneens een kostschool.
In 1849 nemen de Broeders van Scheppers er het Olivetengesticht over van de Broeders van de Goede Werken.
In 1861 zendt Victor Scheppers verscheidene broeders naar Alsemberg om er een internaat op te richten. In 1869 richt hij in Mechelen de Sint-Libertusschool op.
Vele initiatieven in het buitenland
Op aanvraag van Paus Pius IX zendt kan. Victor Scheppers broeders naar Rome, en op aandringen van de latere Paus Leo XIII stuurt hij broeders naar Perugia. In 1855 vertrekken enkele broeders naar Londen, op aanvraag van Kardinaal Wiseman.
Victor Scheppers wordt in 1856 benoemd tot Geheim Kamerheer van Z.H. Pius IX met als titel Monseigneur.
Nog meer volgelingen
Rond 1840 is in Mechelen een caritatieve gemeenschap van godsdienstige vrouwen actief die leven van onderwijs en kantwerk. In 1851 vormen ze een nieuwe kloostergemeenschap onder de naam Zusters van O.-L.-Vrouw van Barmhartigheid, Hun caritatieve activiteiten worden spoedig uitgebreid met enkele scholen in o.a. Mechelen, Halle en Walem.
Engagement voor parochie en maatschappij
Monseigneur Victor Scheppers zet zich ook in voor het directe parochiewerk en groeit zo uit tot een zeer gewaardeerd predikant.
Hij richt een Kas van Voorziening op voor alle werklieden: bij ziekte worden daglonen verder uitbetaald en dokters -en apothekerskosten vergoed.
Het einde van een dienstbaar leven
Vanaf 1864 lijdt Mgr. Victor Scheppers aan graveel en later aan steenvorming in de blaas: een heel pijnlijke kwaal die in die tijd nog niet op doeltreffende wijze kan behandeld worden.
Begin 1877 verergert zijn toestand zienderogen. Op 7 maart valt hij in coma en overlijdt. Zijn stoffelijk overschot wordt in de familiekelder op het kerkhof van Walem bijgezet.
Op 21 juli 1952 wordt het overgebracht naar een grafkapel in het Scheppersinstituut te Mechelen.
De verdere ontwikkeling van zijn werken
Na de dood van Mgr. Victor Scheppers breidt de congregatie zich verder uit: er komen stichtingen in Canada, Argentinië, Uruguay, Burundi, Rwanda, Nederland en Spanje. Met de middelen die haar ter beschikking staan en met de hulp van vele lekenmedewerk(st)ers, blijft de congregatie talrijke stichtingen in stand houden. De bezieling blijft nog steeds de levensleuze van de Stichter:
Aan God de eer, voor mij het werk, voor de naaste het nut,
Op heden zijn wereldwijd stichtingen werkzaam in Argentinië, Burundi, Canada, Italië en Uruguay.
Hedendaags onderwijs in Vlaamse Scheppersscholen
In de Vlaamse Provincie wordt tegenwoordig onderwijs ingericht in Scheppersscholen te Alsemberg, Anderlecht, Antwerpen-Deurne, Herentals en Wetteren.
Mgr. Victor Scheppers: erkend en vereerd
Na zijn dood blijft de overtuiging leven dat Mgr. Victor Scheppers, door zijn sterke verbondenheid met God en door zijn totale inzet voor de medemens, in aanmerking komt om door de kerk officieel erkend te worden als een heilig man, die door gelovigen mag worden vereerd en als voorspreker bij de Vader mag worden aanroepen. Op 16 maart 1987 wordt Victor Scheppers door Z.H. Paus Johannes Paulus II in de Kerk tot eerbiedwaardige verheven.
Gelegenheidstoespraak door Eerw. Br. Rober- to Piccolo
Gelegenheidstoespraak door Eerwaarde Broeder Roberto Piccolo, Generaal Overste van de Broeders van Scheppers n.a.v. de feestzitting 125 jaar Scheppers te Wetteren (5 juni 2004)
Broeder Roberto Piccolo, generaal-overste van 1994 tot 2006, heeft in een feestrede hulde gebracht aan onze stichter en ons opgeroepen tot blijvend engagement. Voor allen die het opvoedingswerk in de geest van Victor Scheppers genegen zijn, drukken we hier de vertaling van deze toespraak af. Het zijn woorden van inspiratie, bevestiging en aanmoediging bij aanvang van deze 21e eeuw.
Begroeting
Ik begroet hier met vreugde een grote vriend, Zijne Excellentie Monseigneur Luc Van Looy, bisschop van Gent, en ik bedank hem omdat hij door zijn aanwezigheid de viering van de honderdvijfentwintigste verjaardag van de oprichting van het Scheppersinstituut te Wetteren meer luister verleent en betekenisvoller maakt.
Ik groet de provinciale overste Broeder Kristiaan Delvigne en alle medebroeders. Tevens een groet en een dank-u-wel aan de Directeur, Mijnheer De Lepeleire, voor de uitnodiging om aan deze plechtigheid te mogen deelnemen.
Ook een groet aan u allen, leerkrachten van het Scheppersinstituut, u die de "drijfkrachten" bent achter deze mooie verwezenlijking!
Een heel bijzondere groet richt ik tot u, jongeren, die de hoofdrolspelers bent van dit schoolgebeuren. Eveneens een groet aan alle families, die hun vertrouwen hebben gesteld in dit opvoedingscentrum, dat sinds 125 jaar voortgaat om zich met steeds meer inzet te wijden aan de vorming van de mensen van de toekomst.
Weerwerk bieden
Ik verontschuldig mij dat ik mij niet kan uitdrukken in uw moedertaal, maar de modeme techniek geeft u de mogelijkheid om deze overwegingen van mij te volgen die ik u nederig voorleg.
De dag van vandaag is het bestaan van een katholieke school meer dan ooit noodzakelijk, vooral in onze Westerse wereld. Vandaag moeten wij met moed én bekwaamheid de grote veranderingen die de opvoeding en de kennisoverdracht vereisen, het hoofd bieden. Hoe, bijvoorbeeld, gepast reageren op een "globalisering" die onvermijdelijk ook het terrein van de opvoeding inpalmt?
Hoe moeten wij de radicale veranderingen in de hand houden, die de toepassing van de nieuwe technologieën, in het bijzonder de informatica, in de scholen teweeg brengt?
Welk weerwerk moeten wij bieden aan de verontrustende open vragen in verband met de onzekerheden omtrent de bio-ethiek en het leefmilieu?
Hoe moeten wij op een gepaste wijze reageren op het concrete risico dat, vanuit de wetenschappelijke en technische ontwikkeling, zich tegelijkertijd een soort "ontpersoonlijking" en massificatie van het individu voltrekt?
Uitdeler van menselijkheid
Familiale problemen, die soms dramatisch zijn, leiden er in onze tijd toe dat vele jongeren op zichzelf zijn aangewezen en aan hun eenzaamheid overgelaten. Zij gaan dan op zoek naar een andere steun, een houvast en worden, helaas, in de meeste gevallen meegesleurd in de draaikolk van de drugs, seks, de consumptiemaatschappij.
Zij vallen ten prooi aan de mentaliteit van: "Gebruik en smijt weg."
Vaak zijn de jongeren van de zogenaamde "eerste wereld" veel armer dan die van de derde wereld. Het zijn armen met een morele en geestelijke armoede die in de meeste gevallen ons, opvoeders, voor een ernstige uitdaging stellen, m.n. hoe deze toestand het hoofd te bieden in een sociale en culturele omgeving waarin de opperste logica overheerst van de economische winst of van het profijt "op andermans kap "?
Heden ten dage moet de opvoeder, en zeker de opvoeder die in een katholieke school lesgeeft, erop voorbereid zijn en in staat zijn een ruimte van 360 graden te bestrijken. Dit veronderstelt een voortdurende vorming, een grote mentale openheid, een bereidheid om een uitdeler van menselijkheid te zijn en niet alleen maar een vakman van de onderwijskunde.
Meesters van waarachtige menselijkheid
Een kind, een opgroeiende, een jongere begeleiden op zijn persoonlijke weg van het leren en van het openstaan voor het leven en de wereld, betekent - dagelijks - werk maken van kleine en bijzondere aandachtspunten; betekent "tijd verliezen" met hem en voor hem; betekent hem te laten aanvoelen dat wij echt om hem geven en het beste voor hem wensen.
Uit de bewustwording van deze werkelijkheid ontstaat de onherroepelijke taak om de meesters van waarachtige menselijkheid te zijn; ontstaat de noodzaak om deze jongeren in hun ontwikkeling te volgen, van hen te houden en voor hen een houvast te zijn. Dit alles veronderstelt een degelijke voorbereiding, een grote evenwichtigheid, een grote menselijke rijkdom, een aantonen met ons eigen leven wat de echte betekenis is van ons mens-zijn en van ons Christenmens zijn.
Op dit historisch ogenblik is de speciale uitnodiging waarmee ik mij tot u wend, leerkrachten, deze om te trachten de uitstraling van Victor Scheppers te belichamen, welke die is van de barmhartigheid. Dat wil zeggen: de gave om zijn eigen hart aan de armsten te schenken. Tracht aan allen, maar in het bijzonder aan de meest behoeftigen - in de morele, geestelijke en materiële betekenis - de vruchten van uw sociale opdracht te schenken, van uw beroeps bekwaamheid, van uw gezinservaringen en van uw ervaringen als staatsburger.
Mensen met een visie
De ordebroeders, ook de ouderen onder hen, bieden hun persoonlijke kwaliteiten aan, de profetische gave van hun wijding, hun religieuze getuigenis, hun degelijke vorming in het spoor van het charisma van de stichter, het hartelijke onthaal in hun gemeenschap; hun menselijk en materieel vermogen.
Ik richt mij nu heel speciaal tot de leken, die deel uitmaken van het bestuur van de school. Wees mensen met een visie, in staat om de waarden van de rechtvaardigheid en de samenhorigheid voor te stellen, ze uit te dragen en er getuigenis van af te leggen. Weet het lerarenkorps, de leerlingen en hun families aan te sporen tot de keuze van deze levenswaarden.
Gij, meer dan al de anderen, moet de bezieling van Scheppers overbrengen in deze schoolgemeenschap door de apostolische spiritualiteit van de barmhartigheid aan te wakkeren en ze te beleven met optimisme en vertrouwen.
Werktuigen in de handen van God
Ik wens op dit punt, in naam van heel de orde, de provinciale overste en de provinciale raad van Vlaanderen te bedanken die, met een profetisch aanvoelen, een commissie hebben opgericht, samengesteld uit vijf leken en twee broeders, met de opdracht om er over te waken dat de geest van de stichter, Victor Scheppers, aanwezig blijft en werkzaam blijft in het midden van al diegenen die tewerkgesteld zijn, met verschillende opdrachten, in ons opvoedkundig werk van Vlaanderen, met het doel om de mensen van morgen op te leiden.
Geloof, hoop en liefdadigheid zijn de geestelijke deugden die op een uitstekende wijze de persoonlijkheid van Victor Scheppers samenvatten en die voor ons een voortdurende aanmoediging moeten zijn. Ieder van ons moet zich gedreven voelen om zijn "opvoedersprofiel" te leren kennen en het te versterken. Een profiel dat voortreffelijk tot uiting komt in de opvoedkunde van "te voorkomen", liever dan louter te bestraffen.
De persoonlijkheid en de geestesingesteldheid van Victor Scheppers begrijpen, betekent vertrouwen hebben en ervan overtuigd zijn dat het God is die in ons midden handelt; betekent werken in Zijn dienst.
Daadkracht, omzichtigheid en nederigheid zijn de drie morele deugden van Scheppers, die de liefde kenmerken voor de armen, voor de jongeren en die erop wijzen dat we werktuigen moeten zijn van God.
Dierbaren, indien onze taak van opvoeders, van christelijke opvoeders, zich in die zin ontwikkelt, zullen wij - met onze stichter Victor Scheppers als gids - op dit historisch ogenblik dàt tot stand brengen wat hij met daadkracht en inspanning heeft kunnen verwezenlijken in de tijd waarin hij leefde. Vandaag nog - zelfs meer dan ooit vandaag - vraagt Victor Scheppers aan eenieder van ons om zich als nederige werktuigen in de handen van God te beschouwen; werktuigen die met inzet en in een geest van opoffering, dagelijks het programma weten waar te maken dat sinds 125 jaar deze instelling heeft gekenmerkt: Ter ere van God en ten dienste van de naaste !